Arsenicum in rijst: Moeten we ons zorgen maken?

rijstArsenicum is één van de giftigste elementen op aarde. Het heeft door de hele geschiedenis heen de voedselketen geïnfiltreerd en zich in ons voedsel genesteld. Dit probleem wordt echter momenteel erger. Door wijdverspreide vervuiling is het arsenicumniveau in ons voedsel aan het stijgen, wat een ernstig gezondheidsrisico met zich meebrengt. Recente studies hebben hoge gehaltes aan arsenicum in rijst aangetroffen. Dit is een belangrijke zorg, want rijst is een basisvoedsel voor een groot deel van de wereldbevolking. Moeten we ons zorgen maken? Laten we eens kijken.

Wat is arsenicum?
Arsenicum in een giftig sporenelement, dat wordt aangeduid met het symbool As. Het wordt meestal niet afzonderlijk aangetroffen. Meestal is het gebonden aan andere elementen in chemische verbindingen. Deze verbindingen kunnen worden verdeeld in twee brede categorieën (1):

  1. Organische arsenicum: vooral in planten en dierenweefsels aangetroffen.
  2. Anorganisch arsenicum: wordt in rotsen en aarde gevonden, of opgelost in water. Dit is de meer giftige vorm.

Beide vormen zijn van nature aanwezig in het milieu, maar het niveau ervan is vanwege de vervuiling toegenomen. Om een aantal redenen kan zich een aanzienlijke hoeveelheid anorganische arsenicum (de giftigere vorm) uit de omgeving ophopen in rijst.

Kortom: Arsenicum is een giftig element dat van nature voorkomt in ons milieu. Het wordt in twee groepen verdeeld, organisch en anorganisch, waarvan de anorganische vorm giftiger is.

Bronnen van arsenicum in voedsel
Arsenicum wordt in bijna alle voeding en drinken gevonden, maar er zit meestal maar een beetje in. Maar er wordt een relatief hoog gehalte gevonden in:

  • Besmet drinkwater: Miljoenen mensen op de wereld worden aan drinkwater met hoge gehaltes aan anorganisch arsenicum blootgesteld. Dit komt vooral voor in Zuid-Amerika en Azië (2, 3).
  • Zeevruchten: Vis, garnalen, schaaldieren en ander voedsel uit de zee kan aanzienlijke hoeveelheden organisch arsenicum bevatten, de minder giftige vorm. Maar mosselen en bepaalde types zeewier kunnen ook anorganisch arsenicum bevatten (4, 5, 6).
  • Rijst en op rijst gebaseerd voedsel: In rijst hoopt zich arsenicum meer op dan in andere gewassen. Het is zelfs de grootste voedingsbron van anorganisch arsenicum, dus de meer giftige vorm (7, 8, 9, 10).

Er wordt in veel rijstproducten een hoog gehalte aan anorganisch arsenicum gevonden, bijvoorbeeld in:

  • Rijstmelk (11).
  • Rijstzemelen (12, 13).
  • Rijst bevattende ontbijtgranen (13).
  • Rijstebloem (voor baby’s) (14, 15).
  • Rijstwafels (13).
  • Bruine rijstsiroop (16).
  • Muesli/graanrepen met rijst of volkoren rijstsiroop

Kortom: Voedsel uit de zee bevat arsenicum, maar wel meestal de organische vorm. Rijst en rijstproducten kunnen een hoog gehalte van de anorganische (meer giftige) vorm bevatten.

Waarom wordt arsenicum in rijst gevonden?
Arsenicum komt van nature voor in water, aarde en gesteente, maar de niveaus kunnen in sommige gebieden hoger zijn dan in andere. Het vindt makkelijk zijn weg in de voedselketen en kan zich in aanzienlijke hoeveelheden ophopen in zowel dieren als planten, waarvan sommige door mensen worden gegeten. Vanwege menselijke activiteiten is de vervuiling met arsenicum toegenomen. De belangrijkste bronnen van arsenicumvervuiling zijn bepaalde bestrijdingsmiddelen, houtconserveermiddelen, fosfaatkunstmest, industrieel afval, mijnbouw, verbranding van kolen en het smelten van ijzererts (17, 18, 19). Arsenicum vloeit meestal in het grondwater, dat zwaar vervuild is in bepaalde delen van de wereld (20, 21). Uit het grondwater vindt arsenicum zijn weg naar de bronnen en andere watervoorraden die gebruikt worden voor irrigatie van gewassen en voor het koken (22). Vooral padierijst is gevoelig voor arsenicumbesmetting, om drie redenen:

  1. Het groeit in ondergelopen rijstvelden (padievelden) waarin veel irrigatiewater vereist is. In veel gebieden is dit irrigatiewater besmet met arsenicum (22).
  2. Arsenicum kan zich in de bodem van de padievelden ophopen, wat het probleem verergert (23).
  3. Rijst neemt meer arsenicum op uit water en aarde, vergeleken met andere veel gebruikte voedselgewassen (8).

Het gebruik van besmet water om te koken is ook een zorg, want het koken zorgt ervoor dat het arsenicum uit het water gemakkelijk opgenomen kan worden (24, 25).

Kortom: Rijst absorbeert makkelijk arsenicum uit irrigatiewater, aarde en zelfs uit kookwater. Een deel van dat arsenicum is van nature aanwezig, maar de hogere gehaltes zijn vaak het gevolg van vervuiling.

Gezondheidseffecten van arsenicum
Hoge doses arsenicum zijn acuut giftig. Ze veroorzaken verscheidene schadelijke symptomen en zelfs de dood (26, 27). Arsenicum uit voedsel is vaak in lage hoeveelheden aanwezig en veroorzaakt geen directe symptomen van vergiftiging. Maar op de lange duur kan het binnenkrijgen van anorganisch arsenicum verschillende gezondheidsproblemen opleveren en het risico op chronische ziektes verhogen, waaronder:

  • Verscheidene kankersoorten (28, 29, 30, 31).
  • Bloedvatvernauwing of -verstopping (vaatziekte).
  • Hoge bloeddruk (32).
  • Hartaandoeningen (33, 34).
  • Type 2 diabetes (35).

Bovendien is arsenicum giftig voor zenuwcellen, het kan dus de hersenfunctie aantasten (36, 37). Bij kinderen en tieners is blootstelling aan arsenicum in verband gebracht met:

  • Verminderde concentratie, slechter leervermogen en geheugen (38, 39).
  • Verlaagde intelligentie en sociale competenties (40, 41, 42).

Sommige van deze beperkingen kunnen al voor de geboorte hebben plaatsgevonden. Uit verscheidene studies blijkt dat een hoge arsenicuminname door zwangere vrouwen nadelige effecten heeft gehad op de foetus, waardoor het risico op geboorteafwijkingen is toegenomen en de ontwikkeling belemmerd is (43).

Kortom: Het duurt gewoonlijk lange tijd voordat de symptomen van voedingsgerelateerde arsenicumvergiftiging zich ontwikkelen. Langdurige inname kan het risico op verschillende gezondheidsproblemen verhogen, waaronder kanker, hartziekte, diabetes 2 en verminderde intelligentie.

Is er reden tot zorg over arsenicum in rijst?
Ja. Er is geen twijfel mogelijk, arsenicum in rijst is een probleem. Het kan een gezondheidsrisico opleveren voor mensen die elke dag aanzienlijke hoeveelheden rijst eten. Dat betreft voornamelijk mensen in Azië of mensen die Aziatische voedingsgewoontes hebben. Andere groepen die veel rijstproducten eten zijn onder andere kleine kinderen en mensen die een dieet zonder melk of gluten volgen. Op rijst gebaseerde babyvoeding, rijstwafels, pudding en rijstmelk maken vaak een groot del uit van deze diëten. Kleine kinderen zijn vooral zeer kwetsbaar omdat hun lichaam nog zo klein is. Daarom is het misschien niet zo’n goed idee om ze elke dag rijstpap te geven (14, 15). Verder is ook bruine rijstsiroop zorgwekkend, een van rijst gemaakte zoetstof die veel arsenicum kan bevatten. Het zit vaak in babyvoeding (16, 44). Natuurlijk bevat niet alle rijst grote hoeveelheden arsenicum, maar het bepalen van het arsenicumgehalte van een bepaald rijstproduct kan moeilijk (zo niet onmogelijk) zijn, zonder het echt te laten meten in het laboratorium.

Kortom: Arsenicumbesmetting is een ernstige zorg voor de miljoenen mensen die voor hun dagelijkse voedsel van rijst afhankelijk zijn. Kleine kinderen lopen ook risico als een groot deel van hun voeding bestaat uit rijstproducten.

Hoe arsenicum in rijst te verminderen
Het arsenicumgehalte in rijst kan worden verlaagd door het in schoon water met weinig arsenicum te wassen en koken. Dit werkt zowel voor volkoren als voor witte rijst goed. Het kan het arsenicumgehalte tot wel 57% verlagen (45, 46, 47). Maar als het kookwater ook veel arsenicum bevat kan dat ervoor zorgen dat het gehalte juist aanzienlijk stijgt (24, 45, 48). De volgende tips zouden moeten helpen in het verlagen van het arsenicumgehalte in je rijst:

  • Vermijd het gebruik van weinig water bij het koken.
  • Was de rijst voor het koken. Deze methode verwijdert 10-28% van het arsenicum (45, 47).
  • In bruine rijst zit meer arsenicum dan in witte. Als je veel rijst eet, is de witte variant misschien een betere keus (12, 49, 50).
  • Kies aromatische rijst, zoals basmati of jasmijn (51).
  • Kies rijst uit de Himalaya, waaronder Noord-India, Noord-Pakistan en Nepal (7).
  • Vermijd zo mogelijk rijst die in het droge seizoen is verbouwd. Het gebruik van met arsenicum besmet water is gebruikelijker gedurende dat seizoen (7, 23).

Het laatste en belangrijkste advies betreft je dieet in zijn geheel. Zorg ervoor dat je gevarieerd eet, door veel verschillende voedingsmiddelen af te wisselen. Je moet je dieet nooit baseren op één bepaald soort voeding. Dit zorgt er niet alleen voor dat je alle benodigde voedingsstoffen binnenkrijgt, het voorkomt ook dat je te veel van één ding binnenkrijgt.

Kortom: Je kun een paar eenvoudige kooktips toepassen om het arsenicumgehalte in de rijst te verlagen. Onthoud ook dat sommige soorten rijst, zoals basmati en jasmijn, minder arsenicum bevatten.

Om over na te denken
Arsenicum in rijst is voor veel mensen behoorlijk zorgwekkend. Een enorm percentage van de wereldbevolking is afhankelijk van rijst als dagelijks hoofdvoedsel en miljoenen lopen potentieel risico op het ontwikkelen van arsenicum-gerelateerde gezondheidsproblemen. Maar goed, als je rijst met mate eet, als onderdeel van een gevarieerd dieet, hoeft het geen enkel probleem te zijn. Als rijst echter een groot deel van je dieet uitmaakt, zorg er dan voor dat het uit een niet-vervuild gebied komt (Met toestemming vertaald).

Help anderen gezonder te worden en deel dit artikel:
Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Word lid van onze nieuwsbrief en ontvang gratis meer dan 100 wetenschappelijke tips om af te vallen!

Gelukt! Ga naar je inbox om het E-book te bekijken.