Gaan banken spaarder wegpesten met de bankbouvier?
Een van de gouden regels van bankieren was de spaarder te koesteren. Spaarders werden altijd aangemoedigd hun geld naar de bank te brengen en ontmoedigd het daar weer weg te halen. Daarom werden nieuwe spaarders verlokt met mokken, T-shirts, rugzakken en inlegpremies en werden weglopende spaarders desnoods met het geweld van boetes tegengehouden.
Nu dreigt het omgekeerde te gebeuren. Nieuwe spaarders zullen met de bankbouvier het filiaal worden uitgejaagd. En wie zijn geld weghaalt, krijgt een oprotpremie. In de financiële wereld lijken de rollen te worden omgedraaid nu rentes negatief aan het worden zijn en banken, net zoals veel beleggers, niet meer weten waar ze hun geld nog veilig kunnen wegzetten.
Bill Gross, de voormalige grote baas van Pimco, schreef deze week dat de financiële wereld in een ruimtelijk zwart gat dreigt te vallen waarvan de gevolgen niet zijn te overzien. Het aanbod van A-papier (triple A is al bijna onvindbaar) met de hoogste kredietwaardigheid droogt snel op omdat begrotingstekorten wereldwijd krimpen en centrale banken als concurrerende opkopers ten tonele zijn verschenen. Daar staat tegenover dat de vraag naar risico-averse beleggingen explodeert vanwege striktere regels. De jacht op veilig papier zoals Duitse, Zweedse, Nederlandse en zelfs Franse staatsobligaties is zo groot dat beleggers op een kwart van alle obligaties in de eurozone geld moeten toegeven. Dat is op dit moment nog enkele tienden van procenten, maar dat kan oplopen tot 3 procent, zo schat de bank JP Morgan.
Nieuwe spaarders zullen met de bankbouvier het filiaal worden uitgejaagd
Repo's - portefeuilles met effecten die worden verkocht met de belofte ze op een bepaald moment tegen een hogere prijs terug te kopen - waren tot voor kort een alternatieve veilige belegging. Maar deze markt is sinds de crisis gehalveerd van 5.000- tot 2.500 miljard euro.
Pensioenfondsen komen daardoor voor een enorm probleem te staan als ze nieuw geld moeten beleggen. Ze kunnen die negatieve rendementen accepteren, waardoor ze uiteindelijk gaan interen op hun vermogen. Of ze kunnen meer risico's nemen: bijvoorbeeld door Griekse of Zimbabwaanse obligaties of startersleningen te kopen. Hierop kunnen nog wel hogere rentes worden gekregen, maar met als grote keerzijde het risico dat niet wordt terugbetaald. Ze zitten zogezegd volkomen in de knel.
Pensioenfondsen komen voor een enorm probleem te staan als ze nieuw geld moeten beleggen
Banken moeten eveneens van de toezichthouders steeds meer veilige beleggingen als kapitaalbuffers aanhouden. Tot nu toe golden spaardeposito's als veilig, maar dat wordt door nieuwe regelgeving beperkt tot deposito's die onder een staatsgarantie vallen.
In Nederland is op spaarrekeningen nog 1 procent te maken, maar die tarieven zullen verder onder druk komen te staan. Als de financiële markten in een zwart gat worden gezogen, zal de spaarder bij de bank rekening moeten houden met het bordje: 'Wacht u voor de hond'.
Reageren? p.dewaard@volkskrant.nl